Niemal w przeddzień Święta Narodowego Węgier, przypadającego 20 sierpnia, a upamiętniającego Patrona i Króla Węgier Świętego Stefana, na jabłonieckie wzgórze wmaszerował równym krokiem, pod własnym sztandarem i w rytm łoskotu werbla, pododdział Madziarów w umundurowaniu, uzbrojeniu i ekwipunku z okresu Powstania Węgierskiego z lat 1848-1849, na czele z dowódcą panem majorem Gáborem Berlingerem. Takich gości Jabłoniec jeszcze nie widział. A działo się tu już niejedno! Węgrzy byli wielce zdziwieni i zaskoczeni – a dodać należy, że z niejednego pieca chleb jedli – gdy po przekroczeniu cmentarnej bramy ujrzeli w scenerii morza łopocących na wietrze flag w barwach białoczerwonych i czerwonobiałozielonych, stojących w równym szyku z szablami u boku i oddających im honory wojskowe, ułanów i huzarów z czasów Wojny Galicyjskiej i Bitwy Limanowskiej 1914 roku. Węgierscy rekonstruktorzy to członkowie stowarzyszenia o nazwie: Budakeszi Katonai Hagyományörző Egyesület działającego w niewielkim mieście Budakeszi, oddalonym od Budapesztu na zachód tylko o dziesięć kilometrów, położonym w komitacie (województwie) Pest. Prócz rekonstruktorów z Budakeszi, na Jabłoniec przybyło kilkoro młodych członków Orkiestry i Chóru Filharmonii Dziecięcej (Szentegyházi Gyermekfilharmónia) "Fili" z Siedmiogrodu (węg. Erdély), z miasta Szentegyháza (rum. Vlăhița). Węgierscy muzycy i chórzyści z Transylwanii (w liczbie blisko stu pięćdziesięciu, podróżujący trzema autokarami) koncertowali w Polsce w dniach 13-18. sierpnia br, odwiedzając m.in.: Stary Sącz, Szczawnicę, Tarnów, Kraków i Łużną (cmentarz wojenny nr 123). 18 sierpnia większość węgierskiej delegacji (w jej składzie byli ponadto huzarzy ze Stowarzyszenia Szentegyházi Hagyományőrző Huszáregyesület) udała się w drogę powrotną do Ojczyzny, natomiast członkowie Stowarzyszenia z Budakeszu i kilkoro młodych muzyków postanowili udać się jeszcze do Limanowej, na jabłoniecką nekropolię, by oddać hołd swoim rodakom, poległym w 1914 roku.
Ten przykład dobitnie świadczy, jak wielkie znaczenie w świadomości narodowej Węgrów ma Limanowa i Jabłoniec.
Węgierskich gości przywitali na Jabłońcu: Burmistrz Miasta Limanowa mgr inż. Władysław Bieda, Przewodnicząca Rady Miasta mgr Jolanta Juszkiewicz oraz Prezes Limanowskiego Stowarzyszenia Historii Ożywionej Jabłoniec 1914 mgr inż. Marek Sukiennik, który logistycznie przygotował tę skromną uroczystość. Salutem witali Bratanków Madziarów „nasi” miejscowi kawalerzyści, spieszeni na tę okoliczność, członkowie Grupy Rekonstrukcji Historycznych Stowarzyszenia Jabłoniec 1914: ułani-beliniacy Józef Twaróg, Wiceprezes Stowarzyszenia i Jan Twaróg oraz „galicyjscy” huzarzy w bogatych w złote szamerunki strojach z epoki monarchii naddunajskiej Marek Sułkowski i Michał Futiakiewicz. Władze konsularne Węgier reprezentował przybyły specjalnie na tę uroczystość z Krakowa, z Konsulatu Generalnego Węgier, Konsul dr Sándor Nedeczky. Po krótkich mowach powitalnych wygłoszonych przez dowódcę pododdziału węgierskiego mjr Gábora Berlingera, Burmistrza, Konsula, Przewodniczącą oraz Prezesa, uczestnicy odśpiewali przy akompaniamencie instrumentu hymn Węgier, a następnie hymn Szeklerów (Székely Himnusz). Gwoli przypomnienia, na uroczystościach o charakterze patriotycznym na Węgrzech i w Siedmiogrodzie, hymn Szeklerów jest intonowany tuż po hymnie narodowym. Węgierska delegacja: Konsul dr Sándor Nedeczky z dwiema członkiniami chóru u boku (w narodowych strojach szeklerskich), złożyła wieniec przed kaplicą-mauzoleum płk Othmara Muhra, bohaterskiego dowódcy 9. Regimentu Huzarów "Graf Franz Leopold Nádasdy auf Fogaras" z Sopronia. Szarfa przy wieńcu jest dwuczęściowa; na jednej części, białoczerwonej, widnieje napis w języku polskim: „Polak, Węgier, dwa bratanki, i do szabli, i do szklanki”, natomiast na drugiej, w barwach węgierskich widnieje nazwa Stowarzyszenia Budakeszi Katonai Hagyományörző Egyesület oraz data złożenia wieńca. Węgierscy żołnierze oddali salwę honorową na cześć swoich rodaków, huzarów z Budapesztu, Szegedu, Sopronia, Székesfehérváru, Kecskemétu, honvedów z Miskolca, którzy walczyli pod Limanową i spoczywają na okolicznych cmentarzach. Przebieg uroczystości został udokumentowany przez fotoreporterów: mgr Monikę Futiakiewicz ze Stowarzyszenia Jabłoniec 1914 oraz mgr Monikę Kempny z Wydziału Promocji Urzędu Miasta Limanowa.
Po oficjalnej części uroczystości przyszedł czas na serdeczne przyjacielskie uściski dłoni, wręczenie podarunków, krótkie rozmowy, wymiana kart wizytowych, itp. Węgierscy i polscy rekonstruktorzy - „bratnie dusze” wymieniali się uwagami o uzbrojeniu i ekwipunku, prezentowali rekwizyty militarne. Bariera językowa nie stanowiła w tym względzie przeszkody. Wspólne fotografie, na wieczną rzeczy pamiątkę, zakończyły to miłe spotkanie na Jabłońcu. Pododdział Węgrów opuścił cmentarz wojenny nr 368 z fasonem, w szyku wojskowym, tak jak weń wmaszerował, z tą tylko różnicą, że w swoje szeregi zamustrował „naszych” dwóch młodych spieszonych huzarów, zresztą ku ich wielkiej radości. Być może, że za tym werbunkiem stały urodziwe młode Szeklerki(?). Chwała Bogu, że marsz na pobliski parking (gdzie czekał na Węgrów autokar) był krótki. Gdyby przyszło im maszerować aż do Budapesztu, o Siedmiogrodzie już nie wspominając, to mina by im zrzedła. Nawet mocna krzepiąca palinka w żołnierskich manierkach na nic by się zdała!
Tak oto na co dzień, tak po prostu, bez wielkiej polityki, funduszy i bez pustych słów, materializuje się przyjaźń między naszymi bratnimi narodami: polskim i węgierskim.
Jabłoniec łączy Polaków i Węgrów.
Do zobaczenia ponownie na Jabłońcu.
Viszontlátásra.
Dziękuję Panu Konsulowi dr Sándorowi Nedeczky za udzielenie bliższych informacji na temat tournee po Polsce muzyków i chórzystów z Szentegyháza w Erdély. A także za obecność na Jabłońcu.
Marek Sukiennik
