W sobotę, 6 czerwca 2020 roku, w Sátoraljaújhely, miała miejsce - z udziałem premiera rządu Węgier pana Viktora Orbána - symboliczna uroczystość upamiętniająca 100. rocznicę dyktatu z Trianon.
Sátoraljaújhely to liczące ponad piętnaście tysięcy mieszkańców miasto powiatowe położone w komitacie Borsod-Abaúj-Zemplén. Przed rozbiorem w Trianon miasto było stolicą komitatu Zemplén. Przepływająca przez miasto nieduża rzeczka Ronyva stanowi tutaj granicę ustaloną 100 lat temu przez aliancką komisję; większa część miasta leży obecnie na terytorium Węgier (czyli Sátoraljaújhely), natomiast mniejsza (ale za to z węzłem kolejowym, dawna dzielnica przemysłowa) po stronie Słowacji (Slovenské Nové Mesto). Niedaleko stąd, tylko 5 km, znajduje się miejscowość Borsi (z zamkiem Borsa), miejsce urodzenia Franciszka II Rakoczego.
W Sátoraljaújhely, na pobliskim wzgórzu Szár (345 m n.p.m.), powstała w okresie międzywojennym Kalwaria Węgierska, upamiętniająca rozbiór trianoński, największą katastrofę, jaka dotknęła Węgry. Budowę rozpoczęto w 1934 roku, a ukończono 4 października 1938 roku, wieńcząc dzieło państwową uroczystością. Wchodząc na Kalwarię przez bramę zbudowaną z kamienia naturalnego, mija się czternaście pomników - stacji „węgierskiej drogi krzyżowej” - symbolizujących 38 miast Krajów Korony Świętego Stefana (Nagy-Magyarország), utraconych po rozbiorze w Trianon:
- Kassa
- Lőcse, Késmárk, Igló-Podolin
- Krasznahorka, Besztercebánya-Körmöcbánya-Selmecbánya-Nyitra, Trencsén
- Komárom
- Pozsony
- Kismarton, Csáktornya
- Fiume
- Temesvár, Szabadka-Zenta
- Arad
- Brassó, Nagyenyed, Segesvár
- Gyulafehérvár-Marosvásárhely
- Kolozsvár
- Nagyvárad, Szatmárnémeti, Máramarossziget
- Ungvár, Munkács, Eperjes
W roku 1938 powstała też kaplica Świętego Stefana. Monumentalny pomnik turula, wykonany z kamienia oraz pomnik flagi narodowej Węgier na kamiennej piramidzie, symbolizujące zjednoczenie Wielkich Węgier, dopełniają mistyki tegoż miejsca.
Podczas II wojny światowej, a także w okresie powojennych rządów komunistycznych, kalwaria uległa niemal zupełnemu zniszczeniu. Po transformacji ustrojowej, w roku 1989, przystąpiono do odbudowy kalwarii. Uroczyste otwarcie Węgierskiej Kalwarii miało miejsce 19 sierpnia 1990 roku.
Marek Sukiennik
Bibliografia:
https://hungarytoday.hu/orban-at-trianon-100-event-hungary-is-winning-again/
