JABŁONIEC 1914
Limanowskie Stowarzyszenie Historii Ożywionej
Aktualności
dodano: 12-04-2019 22:26:30,
odsłon: 1174
PL
Michał Dutka rodem z Sowlin - Moczarek
Harcerz Orli, Instruktor bez stopnia, z zawodu spawacz

   "Naród zaś jest przede wszystkim bogaty ludźmi. Bogaty człowiekiem. Bogaty młodzieżą. Bogaty każdym, który czuwa w imię prawdy, ona bowiem nadaje kształt miłości" - Święty Jan Paweł II - Częstochowa, 18 czerwca 1983 roku.

   Michał Dutka urodził się w Sowlinach k/Limanowej w dniu 17 maja 1925 roku w rodzinie rolnika Kazimierza Dutki. Matka Anna z domu Sułkowska, również rolniczka, zajmowała się całym domem i dziećmi. Miał sześcioro rodzeństwa: siostrę Marię oraz braci: Józefa, Kazimierza (więźnia UB), Jana, Stanisława i Marka. Patriotyzm wyniósł, jak i pozostałe dzieci, z poczynań całej rodziny. Jego stryjowie Jan i Julian byli legionistami. Jan wstąpił do wojska mając zaledwie 16 lat. W wieku 22 lat - już jako porucznik – został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari oraz Odznaką Orląt Lwowskich. Zginął w obronie wiary katolickiej i wschodnich rubieży Rzeczypospolitej. Największy jednak wpływ na jego wychowanie patriotyczne miała babcia Maria, po dziadku nazywana Babką Michałową (od imienia jej męża Michała). Uczyła ona dzieci wierszyków np. „Kto ty jesteś” , hymnów: „Jeszcze Polska nie zginęła” i „Roty” oraz pieśni patriotycznych np. „Płynie Wisła, płynie” i wiele innych. Naukę rozpoczął w szkole powszechnej siedmioklasowej w Sowlinach. Po ukończeniu szóstej klasy zdał egzamin do gimnazjum w Nowym Sączu. Tam wstąpił do harcerstwa i do Ligi Obrony Przeciwlotniczej.

   W dniu 1 września 1939 roku wybuch wojny przerwał jego edukację gimnazjalną. Niemcy zamknęli wszystkie szkoły średnie, więc powrócił do swojej dawnej szkoły podstawowej i ukończył tam siódmą klasę. Tylko na taką edukację Niemcy przyzwalali Polakom. Po ukończeniu szkoły groziły mu roboty przymusowe w przemyśle niemieckim i wywóz do Reichu. Dzięki zabiegom ojca i przychylności kierownika szkoły, kapitana Legionów Polskich, zostawiono go na drugi rok w siódmej klasie. Uniknął w ten sposób wywózki z kraju. Z konieczności poszedł na naukę do sąsiada szewca. Umiejętność robienia butów pozostała mu po dziś dzień.

   Do Związku Harcerstwa Polskiego wstąpił w dniu 1 września 1938 roku. Został przyjęty do drużyny zuchowej, gdzie dosłużył się dwóch gwiazdek. Później powołano go do służby w L.O.P.P., aby pilnował obowiązkowego zaciemniania okien ( w obawie przed niemieckimi nalotami lotniczymi). Przed wkroczeniem Niemców rodzina Michała, jak to było wtedy w całej Polsce, na wozie drabiniastym ( z całym prawie dobytkiem) udała się w kierunku wschodnim. Po kilku dniach podróży zabrakło im żywności, a wojska niemieckie zawróciły ich do domu.

   Tak oto Michał Dutka wszedł szybko w prawie dorosłe życie w trudnych warunkach niemieckiej okupacji. Zatrudnił się w Warsztatach Kolejowych w Nowym Sączu. Jako uczeń ślusarski pracował w Oddziałach: narzędziowni, hartowni, kuźni i spawalni. W końcu dostał się do pracowni armatury, gdzie naprawiał gwizdki sygnalizacyjne do parowozów. Wraz z kolegami działał w tzw. „małym sabotażu”. W miarę swoich sił wspólnie psuli Niemcom, co się dało. Jadąc do pracy pociągiem, uszkadzali hamulce oraz złącza wagonowe (węże westingów). W 1942 roku ojciec przyjął do swego domu wysiedloną przez Niemców rodzinę Grzesłów spod Bielska – Białej. Najstarszy syn z tej rodziny Paweł wstąpił do AK. To on zaprzysiągł Michała do organizacji. Powierzono mu magazynowanie i konserwowanie zdobycznej broni. Partyzanci zabrali tę broń dopiero idąc na „Akcję Burza”. Nie dotarli jednak na wyznaczone zgrupowanie. Paweł Grzesło został zabity przez Niemców 4 czerwca 1944 roku. Został zdradzony przez właściciela tartaku, u którego wraz z kolegą zatrzymali się na nocleg. Postać bohaterskiego partyzanta Pawła Grzesły zostanie przybliżona w osobnym artykule.

   Po zakończeniu wojny zaczął ponownie działać w harcerstwie. W dniu 4 maja 1946 roku wstąpił do II Drużyny ZHP im. Króla Jana III Sobieskiego, działającej w Limanowej. Otrzymał krzyż harcerski serii III z numerem 361. Przyrzeczenie złożył w dniu 28 sierpnia 1946 roku na ręce ks. Jana Rachwała, pełniącego obowiązki Komendanta Hufca ZHP w Limanowej. W drużynie pełnił różne odpowiedzialne funkcje. Od 27 stycznia 1947 roku był zastępowym zastępu „Bobrów”, a od 31 sierpnia 1947 roku przybocznym polowym drużynowego druha Józefa Czyżowskiego. Wtedy to zdobywał kolejno stopnie harcerskie: młodzika (1946 rok), wywiadowcy (1947 rok), ćwika (1948 rok) oraz Harcerza Orlego (2009 rok). W drużynie zdobył też aż trzydzieści sprawności. Pośród nich tak trudne jak „trzy pióra” oraz kowala i mechanika. W roku 1949 rozwiązano ZHP, więc zawiesił czynną działalność harcerską. Ponownie podjął służbę w Harcerskim Kręgu Seniorów Kombatantów ZHP Chorągwi Krakowskiej. W 2009 roku został powołany na członka Rady Okręgu oraz na kierownika zespołu logistyki dla organizowanej wystawy pt. „100 lat harcerstwa w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej”.

   By mieć środki na utrzymanie, pracę zawodową kontynuował podczas hitlerowskiej okupacji. W 1944 roku został wzięty na przymusowe prace przy naprawie samochodów w niemieckiej firmie „Karphaten Öl”. Po wkroczeniu wojsk sowieckich do Polski został wyznaczony do pilnowania magazynów zbożowych przed notorycznymi kradzieżami. Wkrótce z tego zrezygnował i postanowił podjąć naukę w szkole średniej, a w zasadzie ją kontynuować. W 1946 roku ukończył brakujące dwie klasy i zdał maturę. W 1947 roku służył w Przysposobieniu Wojskowym, uzyskując stopień starszego junaka. W roku 1948 podjął studia w Wojskowej Szkole Broni Pancernej w Poznaniu. Został z niej wyrzucony jako bezpartyjny i niepewny politycznie, co zbiegło się z aresztowaniem przez UB jego brata Kazimierza ps. „Smutny”. Michał Dutka był przesłuchiwany na te okoliczność przez służby. Później podjął pracę w Krakowie, w Przedsiębiorstwie Instalacji Przemysłowych „Montin”, przy budowie Huty. Skierowany tam został do Huty Ferrum celem przeszkolenia na kursie spawania przy użyciu automatów. Zdobył nowy ciekawy zawód i uzyskał znacznie wyższe zarobki. Odtąd wykonywał całe automaty do spawania rur o wielkich średnicach od 60 do 400 cm. Przez ponad 20 następnych lat zajmował się spawaniem, awansując na mistrza zmianowego. W ramach wyjazdów służbowych pracował w Hucie Ostrowiec Świętokrzyski, a później także w NRD, przy budowie huty w Inschwalde. Wreszcie przeszedł na zasłużoną emeryturę.

   Najważniejsze wydarzenie w życiu rodzinnym Michała Dutki miało miejsce w 1953 roku. Zawarł wtedy związek małżeński z Eleonorą Lidią z domu Mysztek. Z tego związku urodziło się troje dzieci: synowie Kazimierz i Jan oraz córka Anna. Po przedwczesnej śmierci żony w dniu 25 stycznia 1972 roku sam wychowywał swoje dzieci. Cała trójka ukończyła szkoły średnie i pomaturalne.  Gdy przeszedł na emeryturę w 1972 roku, rozpoczął wieloletnią działalność społeczną, wpierw w Spółdzielni Mieszkaniowej „Hutnik” w Nowej Hucie, organizując tam m.in. wycieczki turystyczne. Przez kilka lat pełnił społeczną funkcję Przewodniczącego Komitetu Osiedlowego. Dwukrotnie wygrał konkurs jako Wicemistrz Gospodarności na swoim osiedlu. Organizował też prace społeczne we współpracy ze Szkołą Podstawową nr 104 na terenie Osiedla Wysokiego, i z III Liceum Ogólnokształcącym. To pod jego kierownictwem młodzież z tych szkół zdobyła  mistrzowski tytuł w konkursie piłki nożnej zorganizowanym przez redakcję „Echa Krakowa”. Dla tej młodzieży organizował też wycieczki do Leżajska, Baligrodu i Kielc. Pozyskał dla nich także sprzęt muzyczny. Powstała dzięki temu orkiestra młodzieżowa, która grała na wieczorkach szkolnych i zabawach sylwestrowych. Nie zapomniał o harcerstwie. Wraz z prof. Kryk z III Liceum założył drużynę harcerską. Przygotował dla  niej ognisko osiedlowe, a w zimie lodowisko na szkolnym boisku. Dla mieszkańców swojej dzielnicy zorganizował Izbę Samopomocową z maszyną dziewiarską i dwiema wieloczynnościowymi maszynami do szycia. Kobiety mogły tu ukończyć kursy kroju i szycia, by później samodzielnie szyć sobie odzież. Po zlikwidowaniu komitetów osiedlowych cały sprzęt został przekazany parafii na Osiedlu Kalinowym.

   Michał Dutka został wyróżniony za wieloletnią działalność społeczną i zawodową licznymi tytułami i odznaczeniami. Posiada Srebrny Krzyż Zasługi, Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej, Srebrną i Złotą Odznakę „Za Pracę Społeczną dla Miasta Krakowa”, Odznakę „Zasłużonego dla Nowej Huty”, Medal Zasługi Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny, Krzyż Honoru Związku Legionistów Polskich. Aktywnie działa w Związku Legionistów Polskich jako Członek Komendy Naczelnej ZLP.  W roku 2014 Marszałek Województwa Małopolskiego powołał Michała Dutkę na Członka Małopolskiej Rady Kombatantów i Osób Represjonowanych II Kadencji.

 

 

Opracował Jan Dutka z Moczarek, brat Michała.

 

 

 

 

 

Limanowskie Stowarzyszenie Historii Ożywionej Jabłoniec 1914
Adres: ul. T.Kościuszki 6, 34-600 Limanowa
KRS: 0000485295
NIP: 7372203252
REGON: 122988528
Partnerzy:
Ta strona wykorzystuje pliki cookies i inne technologie. Korzystając z witryny wyrazasz zgodę na ich używanie.Dowiedz się więcejRozumiem