Niemal w sercu Krainy Brzóz (dzisiaj to raczej kraina akacji) - czyli Nyírség - leży urokliwe miasto powiatowe Nyírbátor, liczące niewiele ponad 12 tysięcy mieszkańców. Blisko stąd zarówno do granicy z Rumunią, jak i do granicy z Ukrainą. Okolice Nyírbátor to dobry przystanek na nocleg przed wjazdem do Siedmiogrodu i dalej. Sporo tu miłych rodzinnych pensjonatów o wysokim standardzie i niewygórowanych cenach. Warto odwiedzić to miasto także z tej przyczyny, iż jest to najstarsza siedziba rodowa Báthory, z której to familii wywodzi się m.in. István IX Báthory, czyli nasz wybitny król elekcyjny Stefan Batory, książę Siedmiogrodu i król Polski.
Pierwsze wzmianki kronikarskie o mieście pochodzą z drugiej połowy XIII wieku. W roku 1330 król węgierski I Károly Róbert nadał osadzie przywilej organizowania targu. Niektóre źródła podają, iż ten przywilej osada otrzymała już w roku 1280 z rąk króla Władysława IV (węg. IV. László ). Czasy panowania rodu Báthory (XV i XVI w.) są okresem dalszego rozkwitu miasta. Prężnie rozwijały się rzemiosło a nade wszystko handel, przy wykorzystaniu dobrego położenia na zbiegu szlaków handlowych łączących Węgry z Polską, Rusią, Turcją. Stefan Batory z Ecsed (węg. Ecsedi Báthori István) , od 1478 roku wojewoda siedmiogrodzki (z nadania króla Macieja Korwina), pogromca Turków w bitwie na Chlebowym Polu w roku 1479, ufundował pod koniec XV wieku dwa gotyckie kościoły (istniejące po dziś dzień) w Nyírbátor; obecny zbór kalwiński (reformatus) z dobudowaną w wieku XVI drewnianą renesansową dzwonnicą (architektura jej nosi wpływy seklerskie) oraz rzymskokatolicki kościół minorytów (franciszkanie), zburzony przez Turków i odbudowany (z urzekającym wystrojem wewnętrznym w stylu barokowym z początku XVIII wieku). Pięknie rzeźbione ołtarze w tej świątyni są autorstwa mistrzów z Preszowa. Natomiast w dawnym barokowym klasztorze mieści się Muzeum Stefana Batorego (István Báthori Múzeum). Spacerując po mieście można natknąć się na okazały kompleks nowoczesnych budynków katolickiej szkoły imienia Stefana Batorego, mieszczącej gimnazjum i szkołę zawodową.
Przy wejściu do szkoły, z prawej strony, widnieje tablica z wizerunkiem króla Stefana Batorego.
Król polski Stefan Batory na starej karcie pocztowej.
Tablica upamiętniająca Stefana Batorego, Księcia Siedmiogrodu i Króla Rzeczypospolitej Obojga Narodów, umieszczona na fasadzie zboru kalwińskiego.
Poniżej tablica na fasadzie szkoły katolickiej im. Stefana Batorego.
Powyżej jeden z pięciu ołtarzy ze szkoły preszowskiej w kościele minorytów w Nyírbátor. Wystrój tej świątyni budzi autentyczny zachwyt.
Jak widać, polskie akcenty - za sprawą Stefana Batorego - są w Nyírbátor mocno eksponowane. Obok zabytków, miasto oferuje także wypoczynek dla zwolenników kąpielisk termalnych. Jest dobrze wyposażony kemping i pole namiotowe.
Tekst i fotografie (z lat 2016-2019): Marek Sukiennik